Mediation Mediation met de ‘gedwongen’ zieke werknemer; een rituele dans?

Een belangrijk uitgangspunt van mediation is dat het op vrijwillige basis plaatsvindt en dat partijen dus niet kunnen worden verplicht tot deelname. Dat neemt niet weg dat het weigeren van mediation door een zieke werknemer in het kader van zijn re-integratie wél arbeidsrechtelijke consequenties kan hebben. Denk daarbij aan een loonstop of een ontbinding van de arbeidsovereenkomst. In een eerder blog schreven we over een uitspraak van de voorzieningenrechter waarin werd geoordeeld dat het niet meewerken aan mediation gerechtvaardigd was, ook al was dit in strijd met de adviezen van de bedrijfsarts en de verzekeringsarts van het UWV. De voorzieningenrechter achtte van belang dat vooraf al duidelijk was dat mediation geen toegevoegde waarde had en enkel gericht was op het bewerkstelligen van een exit van de werknemer. Recent oordeelde de Rechtbank Oost-Brabant anders. De weigering van een werknemer om in te stemmen met mediation, was in dit geval niet gerechtvaardigd. De rechter zag in de weigering zelfs een grond om de arbeidsovereenkomst met de werknemer te beëindigen, zonder toekenning van een billijke vergoeding.

Verplicht om mee te werken

De  kantonrechter kwam tot dat oordeel door te overwegen dat een zieke werknemer, in het licht van de op hem rustende wettelijke re-integratieverplichtingen, in beginsel gehouden is mee te werken aan een door een bedrijfsarts geadviseerd mediationtraject als er sprake is van een verstoorde arbeidsrelatie die re-integratie lijkt te belemmeren. Weliswaar vindt mediation in beginsel plaats op basis van vrijwilligheid, maar een  zieke werknemer kan zich niet vrijblijvend onttrekken aan de ook op hem rustende re-integratieverplichtingen, waaronder het opvolgen van (redelijke) maatregelen ter bevordering van zijn re-integratie (zoals in dit geval mediation).

De kantonrechter maakt daarbij een duidelijk onderscheid tussen het niet willen meewerken aan mediation en het niet kunnen meewerken aan mediation. Niet willen meewerken, dat is geen geldige reden, vindt de kantonrechter.

Rituele dans?

De problematiek die in deze uitspraken aan bod komt, is ons niet onbekend. Er is een duidelijk spanningsveld tussen enerzijds het verplicht meewerken aan re-integratieverplichtingen op grond van de Wet verbetering poortwachter, zoals mediation, en anderzijds het uitgangspunt dat mediation plaatsvindt op basis van vrijwilligheid. Als een partij geen mediation wil en hier dus niet voor openstaat, zal dit bij voorbaat gevolgen hebben voor de slagingskans van een te volgen mediationtraject. De vraag is dan ook of de zieke werknemer die onder druk van een arbeidsrechtelijke maatregel tóch instemt met mediation, wel zo vrijwillig deelneemt aan mediation. Als er geen sprake is van échte vrijwilligheid, zal het moeilijk zijn om de verstoorde arbeidsrelatie duurzaam op te lossen. Gevolg hiervan is dat mediation dus ook niet het volgens de bedrijfsarts noodzakelijke effect heeft op de re-integratie. Moeten we dan niet concluderen dat bij ‘gedwongen’ mediation met de zieke werknemer slechts sprake is van een rituele dans? Of kunnen we ervan uitgaan dat de (deskundig) mediator – met gerichte interventies – erin slaagt om deze zieke werknemer daadwerkelijk in de mediation te betrekken (hetgeen ook van een mediator verwacht mag worden), waardoor we toch van échte vrijwilligheid kunnen spreken?

Meer weten?

Wilt u meer weten over mediation en/of zieke werknemers of bent u op zoek naar een mediator? Neem dan contact op met Dianne van Moerkerk (vanmoerkerk@boontje.nl). Dat kan ook telefonisch via 020 – 572 7190.